Sağlık Hukuku

Sağlık Hukuku Çalışmalarımız Hakkında 

Sağlık hizmetlerini sunan kişi ve kuruluşlarla, sağlık hizmetini alan kişiler arasında, hizmetin sunumundan kaynaklı ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıklar günümüzde sıkça karşılaştığımız vakalardır. Oluşan hak kayıplarını müvekkillerimiz adına tespit eder, hızla çözüm üretilmesi ve tazmin edilmesini sağlarız.  Aşağıda sıkça sorulan sorular ve cevaplarını bulabilirsiniz:

Hastaların ve Doktorların Hakları Nelerdir?

• Hasta ve doktor hakları tıbbi müdahale söz konusu olduğunda gündeme gelir. Tıbbi müdahale hastanın bedensel, fiziksel ve psikolojik yönden oluşan bir eksikliğini gidemeye yönelik teşhis, bakım tedavi sürecinde yapılan her türlü davranışlardan oluşur.
• Doktor hastanın zarar görmemesi adına dikkat ve özen göstermekle yükümlüdür.  Hastaya rahatsızlığı ile ilgili doğru bilgilerin verilmesi ve hastanın aydınlatılması mesleki sorumluluğudur.

Tıbbi Müdahale Öncesinde Hasta Hakları Nelerdir?

• Toplumu oluşturan bireyler hastalıklardan korunmak için tedavi görme hakkına sahiptir.
• Toplumda sağlık hizmetlilerinin görevi, risk taşıyan çeşitli grupların düzenli aralıklarla ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden ve bilimsel araştırma sonuçları ile teknolojik yeniliklerden yararlanmasını sağlamaktır.

Hastanın Bilgi Alma Hakkı Nedir?

• Hastalar kendi sağlık durumları, mevcut sağlık hizmetleri, bu hizmetlerden nasıl yararlanacakları ve hastalıkla ilgili tüm bilimsel araştırmalar ve teknolojik yenilikler hakkında bilgi alma hakkına sahiptirler.
• Bilgi alma hakkını kullanarak, hasta, hangi sağlık kuruluşundan hangi koşullarda yararlanacağını, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve olanağın neler olacağını öğrenebilmektedir.
• Tüm sağlık kurumları ve hekimler hastaya bu bilgilerin temini için üzerlerine düşen vazifeleri yerine getirmek durumundadır.
• Hastaya bilgi temini için ilgili kurumlar aşağıdaki şarları yerine getirmek zorundadır:

1. Yeterli teknik donanım içeren hizmet birimini oluşturmak,
2. Hastaya yeterli bilgiyi verebilecek tecrübede personel çalıştırmak,
3. Hastanın ilgili hizmet birimlerine kolayca ulaşabilmesini sağlamak üzere kurum içerisinde bilgilendirme panoları asmak,

• Hasta, bilgiyi kendisi talep edebileceği gibi, hastanın yaşının küçük olması durumunda, veli veya vasisi tarafından da talep edilebilir. Bilgi talebi hastanın tedavisi ile ilgilenen hekime iletilebilir. Aynı şekilde, konuyla ilgili başka bir hekime de yöneltilebilir.
• Sağlık durumu hakkında bilgi almak isteyen hasta, başka bir kişiye bilgi alma yetkisini devredebilmektedir. Bu yetki devri sözlü veya yazılı olabilir. Hekim, hastalığın durumuna göre hastanın verdiği bu yetkinin belgelendirilmesini isteyebilir. Bu durumda, Noter tasdikli veya iki tanık huzurunda hastanın yakınına verdiği yazılı bir yetki belgesi şeklinde olacaktır. Bu şekilde, hastanın mahremiyet hakkı korunur.
• Hasta yabancı ise tercüman kullanılarak, hastanın anlayabileceği sadelikte ve netlikte ve hastanın psikolojik durumu dikkate alınarak bilgi paylaşımı yapılır.

Hastanın Rıza Hakkı Nedir?

• Hastadan alınan rızanın hukuken geçerli olabilmesi için, bu rızanın rızaya ilişkin tedavi ve müdahale ile ilgili olarak hastanın yeterince aydınlatılmış olduğuna dayanması gerekmektedir.
• Hekim Hastasını aşağıdaki noktalarda aydınlatmalıdır:
  • Hastanın sağlık durumu ve mevcut tanı,
  • Önerilen tedavi türü, bu tedavinin diğer tedavi yöntemleriyle karşılaştırılması, avantaj ve dezavantajlarının ortaya konulması,
  • Önerilen tedavi yönteminin süresi ve başarı şansı,
  • Önerilen tedavi yönteminin hastaya olası yan etkileri ve oluşabilecek riskler,
  • Tedavide verilecek olan ilaçların olumlu veya olumsuz etkileri,
  • Önerilen tedavinin kabul edilmemesi durumunda hastanın yaşayacağı sıkıntılar, sağlık durumuna olası etkileri,
• Yukarıda belirtilen şekilde hastanın aydınlatılmış olduğu ve rızasının yerinde olduğu şüphe götürmez hale gelecektir.
• Temyiz kudreti yerinde olan hasta rızasını bizzat vermelidir. Aksi durumlarda veli ya da vasi izni aranır. On beş yaşından sonra bazı durumlarda medeni hakların kullanılması mümkün olduğu için, 15 -18 yaş arasındaki hastalar için en uygun yöntem hem kanuni temsilcileri olan velilerinin hem de bizzat kendilerinin rızasının alınmasıdır. Bu şekilde, rıza dışı müdahalede bulunulduğu iddiaları geçerliliğini yitirecektir.
• Hastanın veli ya da vasisi o an bulunamıyor veya üzerinde işlem yapılacak şahıs, rızasını açıklama imkanına sahip değilse. Örnek olarak, komaya girmiş ise. Bu durumda tıbbi müdahale için rıza aranmamaktadır.
• Kamu düzeninin zorunlu kıldığı durumlarda da rıza aranmaz. Örnek olarak: Salgın hastalık, karantina ve önleyici tıbbi uygulamalar halinde.
• Tedavi veya ameliyat için alınan rızanın ispat edilebilir olması gerekmektedir. Bu ispat cerrahi müdahalelerde alınan yazılı onam ile gerçekleştirilmektedir. Cerrahi olmayan müdahalelerde yazılı onam formu sorunluluğu bulunmasa da günümüzde hekimlerin herhangi bir uyuşmazlık halinde hastanın aydınlatılmış onamını aldıklarını kanıtlayabilmeleri için onamın her durumda yazılı alınması önem taşımaktadır.
• Acele olmayan ve hastanın bilincinin yerinde olduğu durumlarda, mutlaka tedavi veya ameliyata ilişkin yazılı ve imzalı bir muvafakat alınması gerekir.
• Hasta tıbbi zorunluluklar ve acil haller dışında, tıbbi müdahale için verdiği rızayı geri alabilir.
• Gebeliğin sonlandırılması durumunda, hasta ile birlikte eşinin de rızası alınmalıdır. Evli olmayan gebelerin tek başlarına verdikleri rıza geçerlidir.
• Yaşam hakkını ortadan kaldıran, belli süreyi aşmış gebeliğin sonlandırılması için verilen, ahlaka ve kamu düzenine aykırı bir amaç için alınan rızalar hukuken geçersizdir.

Hastanın Özgür Seçim Hakkı Nedir?

• Yeterli bilgiye sahip hastalar, farklı tedavi yöntemleri, tedaviyi verecek hekimler ve sağlık personeli arasında seçim yapma hakkına sahiptirler.
• Hekimine güvenmeyen hasta, başka bir hekim talep edebilir. Özel sağlık kuruluşlarında bu hakkı uygulamak mümkündür. Lakin kamu hastanelerinde bu hakkı talep etme imkanı pek mümkün olmamaktadır.
• Hekimi seçebilme hakkı, hastanın ihtiyacı olan tedaviyi en etkin biçimde alabilmesini amaçlar.

Hastanın Sağlık Hizmeti Alacağı Personeli Özgürce Seçme Hakkı Nedir?

• Hastanın başvurusu durumunda, kendisine sağlık hizmeti verecek hekimlerin ve diğer sağlık personelinin kimlikleri, görevleri ve unvanları hakkında açıklamada bulunulmalıdır. Bu açıklama, yetkili personel tarafından doğrudan hastaya yapılmalıdır.
• Sağlık mevzuatında belirtildiği şekilde, hasta kendisine sağlık hizmeti sunacak personeli özgürce seçebilecektir veya değiştirebilecektir.
• Hastanın başka hekimlerin muayenesini talep etmek hakkı vardır.
• Hasta, sağlık personelini seçme, hekimini değiştirme ve başka hekimlerin muayenesini isteme haklarını kullandığında sağlık mevzuatında belirlenen ücret farkını ödemekle yükümlü olacaktır. Ücret farkı çıkarılması kuralı, hastanın sağlık personelini seçme ve değiştirme hakkını kullandığında uygulanır.

Hastanın Sağlık Hizmeti Alacağı Sağlık Kuruluşunu Özgür Seçim Hakkı Nedir?

• Hasta Hakları Yönetmeliğine göre hastalar sağlık kurumlarını seçme hakkına ve bu sağlık kurumlarında verilen sağlık hizmetinden yararlanma hakkına sahiptirler. Söz konusu haklar anayasal bir haktır.
• Hasta, sağlık kurumunu seçme ve bu verilen hizmetten yararlanma hakkını kullanırken, bağlı olunan sağlık mevzuatının öngördüğü usul ve koşullara uymak ve bu koşullara göre hakkını kullanmak durumundadır.
• Hasta, sağlık mevzuatı ile belirlenmiş hasta yönlendirme sistemine uygun olması koşuluyla, sağlık kuruluşunu değiştirme hakkına sahip bulunmaktadır.
• Değiştirme hakkını kullanabilmek için:
  1. Değiştirmenin hayati tehlikeye yol açmaması gerekmektedir.
  2. Sağlık kuruluşunun değiştirilmesi durumunda, hastanın durumunda kötüleşme olup olmayacağı hakkında aydınlatılması gerekmektedir.
• Hastanın, sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben yarar bulunmaması ya da başka bir sağlık kuruluşuna yönlendirilmesi gerektiği durumlarda, bu konu hastaya veya hastanın vasisine bildirilmelidir.
• Yönlendirmeden önce gerekli bilgiler yönlendirilen kuruluşa da verilecektir. Amaç, sağlık hizmetinin aksamadan ve kesintiye uğramadan yapılmasıdır.

Hastanın Müdahale Esnasındaki Yararlanma Hakkı Nedir?

Hastalar, sağlık ihtiyaçlarının karşılanması için sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptirler. Sağlık hizmeti herkese eşit olarak dağıtılmalı ve bu hizmetin sunum kalitesinde aşağıda belirtilen sebeplerden dolayı herhangi bir farklılık oluşmamalıdır:

• Hastanın milliyeti,
• Dili,
• Dini,
• Hastalığının sık veya az görülür bir hastalık olması,
• Maddi durumu,
• Hastanın sosyal statüsü,

Hastanın Tıbbi Kayıtları İnceleme ve Kayıtların Düzeltilmesini İsteme Hakkı Nedir?

• Sağlık kurum ve kuruluşlarının tıbbi kayıt tutma ve tıbbi kayıtları muhafaza etme yükümlülükleri vardır. Bu çerçevede, sağlık kurumuna başvuran hastaya ayrı bir dosya açılmalı ve hastanın ilgili kurumda geçirdiği tüm teşhis, tetkik ve tedavisine ilişkin bilgiler kayıt altında bu dosyalarda muhafaza edilmelidir.
• Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir. Bir suretini alabilir.
• Hastanın sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı olan tıbbi ve şahsi bilgilerin düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve şahsi durumuna uygun duruma getirilmesini isteyebileceği yönetmelikle düzenlenmiştir. Bu hak, hastanın sağlık durumu ile ilgili raporlara itirazı, aynı veya başka kurumlarda sağlık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme haklarını da kapsamaktadır.

Hastanın Zamanına Saygı Hakkı Nedir?

• Her hasta, önceden belirtilen süre içerisinde, gerekli tıbbi hizmeti hızlı bir şekilde alma hakkına sahiptir. Hekimler hastalarına bilgi verme süresi dâhil olmak üzere yeterli zamanı ayırmak durumundadırlar.
• Hekimler hastalarına yeterli zamanı ayırmanın yanı sıra tedavi için başvuran hastalara zaman kaybettirmemekle yükümlüdürler. Bu amaçla hekim randevu saatlerine riayet etmeli ve hastaya tıbbi standartlara uygun sürede teşhis ve tedavisini sunmalıdır.

Hastanın Kalite Standartlarına Uygun Hizmet Alma Hakkı Nedir?

Hasta belirlenmiş kalite standartlarına uygun hizmet alma hakkına sahiptir.

Hastanın Güvenlik Hakkı Nedir?

• Hastalar sağlık kuruluşlarında can ve mal güvenliklerinin korunmasını talep etme hakkına sahiptir. Buna ilaveten, kötü işleyen sağlık hizmetlerinden, tıbbi yanlışlık ve hatalardan meydana gelen zararlardan korunmayı talep etme hakkına da sahiptirler.
• Bu hakkın etkin biçimde korunabilmesi için tıbbi kuruluşlar, teknolojilerinin güvenilirliğini sürekli olarak test edip yenilemeli ve personelinin yeterliliğini sınamalıdır.

Hastanın Yeniliklerden Yararlanma Hakkı Nedir?

• Hastalar, ekonomik durumlarından bağımsız olarak uluslararası standartlara göre tıbbi gelişmeler ve yeniliklerden yararlanma hakkına sahiptirler. Bu amaçla, hekimler tıbbi yenilik ve gelişmeleri takip etmekle sorumlu olup bunları hastalarına sunmak durumundadır.
• Hastalar tedavilerinin son teknolojiye uygun cihaz ile yapılmasını talep edebilirler. Bu amaçla sağlık kuruluşları bu cihazları hekim ve hastaların kullanımına sunmakla yükümlüdürler.

Hastanın Kişiye Özel Tedavi Hakkı Nedir?

• Hastalar kendi kişisel ihtiyaçlarına göre teşhis ve tedavi programlarını yönlendirme hakkına sahiptirler. Bu hakkın etkin biçimde kullanılmasını sağlamak için sağlık hizmeti veren hekim veya sağlık kuruluşları, tedavi programlarını kişiye özel sunmalı ve hastanın kişisel tercihlerini dikkate almalıdırlar. Örnek olarak, uzun yıllar alkol kullanmış bir hasta ile alkol kullanmayan bir hastanın karaciğer tedavisi aynı olmayacağı gibi hastaların fiziki yapıları, yemek yeme alışkanlıkları ve hatta hayat standartları bile tedavi yöntemi seçiminde ve uygulanışında dikkate alınmalıdır.

Hastanın Refakatçi Bulundurma Hakkı Nedir?

• Hasta, muayene ve tedavi sırasında, kendisine yardımcı olmak üzere refakatçi talep etme hakkına sahiptir. Bu hak sağlık mevzuatının ve sağlık kurum ve kuruluşunun olanaklarının el verdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde gerçekleşebilecektir. Tedaviden sorumlu hekimin uygun görmesi de yine refakatçi hakkının kullanılması için bir şarttır.
• Refakatçi bulundurma hakkının ne zaman ve nasıl kullanılacağı ve bu hususta alınacak önlemlerin neler olacağı, sağlık hizmeti veren kurum tarafından iş prosedürüyle düzenlenmeli ve bu prosedüre göre uygulama yapılmalıdır.

Hastanın Dini Vecibelerini Yerine Getirme Hakkı Nedir?

• Sağlık kurumları, olanakları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini özgürce yerine getirmeleri için gerekli imkânları sunmalıdır. Kurum hizmetlerinde gecikmelere ve aksamalara sebebiyet verilmemesi, başkalarını rahatsız etmemesi ve yürütülen tıbbi tedaviye hiçbir şekilde müdahalede bulunulmaması koşuluyla bu hakkın kullanılması gerçekleştirilir.
• Hastanın talebi durumunda sağlık kurumu hastanın dini inancına uygun din görevlisi hazır edecektir. Bu görevin yerine getirilmesi için sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun olan zamanlar ve mekânlar belirlenecektir.

Hastanın İnsani Değerlerine Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret Hakkı Nedir?

• Hasta, kişilik değerlerine uygun biçimde ve yine uygun ortamda sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahip bulunmaktadır. Bunun için sağlık hizmeti sunan kurumlar hastalara, hasta yakınlarına ve ziyaretçilerine güler yüzlü, şefkatli, nazik davranmak ve s Hasta Hakları Yönetmeliği’ne uygun hareket etmekle sorumludurlar.
• Sağlık hizmeti veren kurum, hastanın rahatının sağlanması için huzurlu bir ortam kurmak durumundadır. Sağlık hizmeti veren kurum bu ortamı sağlayamadığı takdirde, hasta veya hasta yakınları gerekli önlemlerin alınmasını istemek hakkına sahiptirler.

Hastanın Öncelik Sırasını Belirleme Hakkı Nedir?

• Hastalar, sağlık kuruluşunun hizmet verme imkânlarının yetersiz ya da sınırlı olması nedeniyle, sağlık hizmeti başvurusunun hemen karşılanamadığı durumlarda, öncelik hakkının tıbbi kriterler dikkate alınarak yeniden belirlenmesini isteme hakkına sahiptirler.
• Hayati tehlike arz eden hastalıklarının tedavisinde bu durum çok önemlidir. Acil ve adli olaylar, yaşlılar ve özürlüler için bu hak ilgili sağlık mevzuatının hükümleri göz önüne alınarak uygulanacaktır. Amaç, hastanın sağlığının ve yaşama hakkının korunmasıdır.

Hastanın Bilgi Verilmesini Yasaklama Hakkı Nedir?

• Hasta, sağlık durumu hakkında kendisine ya da ailesine, akrabalarına bilgi verilmemesini, kendisine teşhis, tedavi ve bakım yapan sağlık kurumundan ya da hekimden talep edebilir.
• Bu hak, sağlık mevzuatı hükümlerine ve hastalığın niteliğine göre yetkili makamlarca alınacak önlemler sırasında kullanılamayacaktır. Kamu düzeni gözetilerek, hastanın hastalığının niteliği yetkili makamlarca tedbir ve kayıt altına almayı gerektiriyor ise, hasta bilgi verilmemesini isteyemeyecektir.

Hastanın Tedaviyi Reddetme Hakkı Nedir?

• Hasta özgür iradesi ile karar verdiği ve karar vermek için de kanunen aranan koşullara sahip olduğu takdirde, kendisine uygulanacak tedaviyi reddetme hakkına sahiptir.
• Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak kaydıyla, hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetme veya durdurulmasını isteme hakkına sahiptir. Bu durumda, tedavinin uygulanmamasından doğacak sonuçların hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakınlarına anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge alınması gerekir. Bu hakkın kullanılması durumunda, hastanın sağlık kuruluşuna tekrar müracaatında hasta aleyhine kullanılamaz.

Hastanın Dışarıda Tedavi Alma Hakkı Nedir?

• Hastalar koşulların imkân vermemesi sebebiyle sağlık hizmeti almak üzere sağlık kurumlarına gidemeyebilirler. Bu gibi durumlarda, hastaların teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerini sağlık kuruluşu dışında almayı talep edebilirler.
• Mevzuata göre, hastaya teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerini dışarıda sunma imkânı sadece aşağıdaki koşullarda tanınmaktadır. Hastanın bu hizmeti sunan bir kuruluştan ücretini ödeyerek alması durumunda ise, aşağıdaki koşullar aranmayacaktır:

1. Tıbbi nedenlerden dolayı sağlık kuruluşuna hastanın gidememesi ya da ulaştırılamaması durumunda,
2. Doğal afetler ve olağanüstü durumlar halinde,

• Yukarıda belirtilen koşullar oluşmadan hasta bu hakkını kullanamaz ve yerine getirilmemesi halinde şikâyet ve tazminat hakkı olamaz.

Hastanın Gereksiz Acıdan Sakınma Hakkı Nedir?

• Hasta, tedavisi sırasında ve sonrasında gereksiz acı ve sıkıntılardan kurtulmayı isteme hakkına sahiptir. Bu talep, tedavi süreci ve hastanın kişisel durumu dikkate alınarak geçekleştirilmelidir. Tedavisi olumlu ilerlemeyen bir hasta için bu hak etkin biçimde kullanılmalıdır. Hastanın içerisinde bulunduğu süreci insan onuruna yakışır bir şekilde geçirmesi sağlanmalıdır.

Hastanın Şikâyet Etme Hakkı Nedir?

• Hastalar zarar görmeleri durumunda, şikâyette bulunma hakkına sahiptirler. Hastalar herhangi bir ihmal veya haksızlıkla karşılaştıklarında, şikâyet haklarını etkin biçimde kullanabilirler.
• Şikâyetlere karşı cevapların hızlı sürede ve yazılı olarak cevaplanması önemlidir. Hem şikâyet edenin hem de şikâyet edilen hekim ya da kurumun menfaatleri bu şekilde korunacaktır.

Hastanın Tazminat Hakkı Nedir?

Hastanın sağlık durumu ile ilgili olarak hakları veya menfaatleri zarara uğrayabilir. Hastaların ve bu durumdan etkilenen üçüncü şahısların yapılan tedavi süreci ile ilgili olarak uğramış oldukları zararı sorumlulardan tazmin etme hakkı vardır. Tazminat hukuku çerçevesinde, hekimlerin hasta ve hasta yakınlarına tazminat ödemeye mahkûm edildiği sıkça görülmektedir.